Wij zorgen ervoor dat de paarden op de juiste plek rijden. In één woord Europa daarom verdeeld over strengere wetten die de natuurgebieden, de bodem en de dieren beter moeten beschermen. Wat is de normale situatie in Nederland? Dit artikel is voor het eerst een gevoelskracht.
Het hangt ervan af hoe je ernaar kijkt. Wettelijk beschermde Natura2000-gebieden beslaan ongeveer 15% van ons land, rivieren en meren. Tel daar de regio’s van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) bij op en je krijgt 26%. Bovendien is 24% van ons kust- en zeegebied officieel beschermd.
Door deze bescherming kan het natuurgebied niet worden verkleind. Ook mag de bijzondere natuur die is aangewezen als natuurgebied niet worden aangetast. Tot slot mag je het contact met andere natuurgebieden niet verliezen.
Is deze natuur goed beschermd?
Helaas is deze natuur niet altijd zo goed beschermd. Soms bestaat een normaal gebied alleen op papier. Van alle beschermde ecosysteemtypen in Nederland verkeert slechts 12% in een ‘gunstige’ toestand, 35% in een ‘matige’ toestand en 53% in een ‘ongunstige’ toestand. Van alle Europese landen doen alleen Italië, Letland, Spanje, Denemarken en België het op dit punt slechter dan Nederland.
Hoeveel dier- en plantensoorten?
40% van de soorten in Nederland staat op de Rode Lijst. Dit betekent dat ze er binnenkort misschien niet meer zijn. Het spul is vooral slecht voor weidevogels en insecten als bijen en vlinders. Sinds 1995 is het aantal Rode Lijst-soorten licht toegenomen. Ze worden echter gemiddeld minder bedreigd. Ook zie je overal steeds minder verschillende soorten; De biodiversiteit neemt af.
Aan de andere kant komen er nieuwe soorten bij, bijvoorbeeld door klimaatverandering, handel en transport. Sommige van deze soorten zijn “invasief” geworden, wat betekent dat ze inheemse soorten verdringen, economische schade veroorzaken of gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid.
Is het slecht voor soorten om te verdwijnen?
Je kunt het aantal soorten zien als een thermometer van hoe goed het met de natuur gaat. Problemen als verzuring, overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen en droogte leiden tot achteruitgang van de soort. Dit veroorzaakt op zijn beurt een kettingreactie in de natuur. Minder leven in de bodem leidt bijvoorbeeld tot slechte plantengroei. Minder planten betekent minder voedsel voor de insecten die op die planten leven. Vogels en zoogdieren eten insecten, dus hebben ze minder te eten – enzovoort, enzovoort. Het evenwicht tussen soorten is verstoord. Ook de mens wordt geraakt: denk maar aan slechte oogsten, een plaagprobleem of de verspreiding van besmettelijke (dier)ziekten.
Wie bepaalt hoe goed de natuur is?
Nederland heeft nationale “waarnemingsnetwerken”. Dit zijn onder meer professionals en vrijwilligers die natuuronderzoek uitvoeren volgens gevestigde methoden. De gegevens die ze verzamelen gaan voor analyse naar onderzoeksinstituten, overheden, locatiebeheerders en milieubureaus. Het Centraal Bureau voor de Statistiek berekent trends. Alle resultaten worden door het ministerie van LNV en de kantons in rapportages gebundeld, die ze op hun beurt doorgeven aan de Europese Unie en de Verenigde Naties.
Wat bedreigt de Nederlandse natuur en wat kunnen we eraan doen?
De grootste bedreigingen zijn klimaatverandering, versnippering, bodem- en waterverontreiniging (vooral door intensieve landbouw), verstedelijking en wegen, invasieve soorten en overmatig toerisme. Op zee is er turbulentie door scheepvaart, het bouwen van windmolenparken, schadelijke visroutes en van olie- en gasplatforms. Deze factoren versterken elkaar ook, waardoor de dreiging toeneemt.
De natuur kan zich pas herstellen als er voldoende ruimte is en de druk wordt verlaagd. Daarom is het belangrijk om meer beschermde natuurgebieden te hebben met betere verbindingen. De Europese Natuurherstelwet stelt voor om 30 procent van het gebied te beschermen.
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”