Noot van de redactie: Beelden van de nieuwe Euclid-telescoop werden vrijgegeven om 05.00 uur EDT (12.00 uur CET). Je kunt de vijf nieuwe kijk op het heelal hier op onze website bekijken Verhaal over het vrijgeven van foto’s.
De European Space Agency (ESA) zal vandaag (23 mei) vijf nieuwe afbeeldingen vrijgeven van de Euclid Space Telescope. Nou, als we uitgaan van de vorige reeks afbeeldingen, dan zullen ruimteliefhebbers een absolute traktatie te wachten staan.
“Tijdens de vroege observaties van Euclides zijn vijf nieuwe beelden van ons universum gemaakt, die elk fascinerende nieuwe wetenschap onthullen.” Dat zeggen ESA-functionarissen in een verklaring. “Het vermogen van Euclides om de geheimen van het universum te ontrafelen is iets dat je niet wilt missen.”
De nieuwe beelden worden om 05.00 uur EDT (12.00 uur CEST) onthuld en gaan vergezeld van 10 verbluffende wetenschappelijke artikelen. U kunt de gegevenspublicatie live bekijken op ESA Youtube kanaal.
Verwant: De telescoop van Euclides in het ‘donkere universum’ is miljoenen kilometers verderop aan het ontdooien
Als voorgerecht voor de gelegenheid kunnen we onszelf misschien herinneren aan de verbluffende kosmische beelden die deze missie tot nu toe heeft opgeleverd.
Het verhaal van Euclides tot nu toe
Euclid werd op 1 juli 2023 gelanceerd vanuit Cape Canaveral in Florida aan boord van een SpaceX Falcon 9-raket, een groothoekruimtetelescoop met een 600-megapixelcamera die het universum in zichtbaar licht observeert, een nabij-infraroodspectrometer en een fotometer. Wordt gebruikt om de roodverschuiving van sterrenstelsels te bepalen. Door de roodverschuiving te kennen, kunnen wetenschappers weten hoe snel verre sterrenstelsels zich van onze planeet verwijderen.
De belangrijkste missie van Euclides is het verkennen van de twee meest mysterieuze elementen in het universum: donkere energie en donkere materie. Samen vormen deze verschijnselen wat vaak het ‘donkere universum’ wordt genoemd.
Donkere energie is de naam die wordt gegeven aan elke kracht die ervoor zorgt dat de uitdijing van het universum versnelt. Donkere materie daarentegen is een vorm van materie die feitelijk onzichtbaar is omdat deze geen interactie heeft met licht. Dit betekent dat wetenschappers weten dat ‘gewone’ materie, bestaande uit elektronen, protonen en neutronen, sterren, planeten, manen en onze lichamen vormt. Donkere materie kan zijn bestaan alleen bekendmaken door zijn interactie met de zwaartekracht, die op zijn beurt gewone materie en licht kan beïnvloeden. Maar voor alle duidelijkheid: noch donkere materie, noch donkere energie zijn noodzakelijkerwijs hetzelfde. Ze kunnen allebei uit veel dingen bestaan, of ze kunnen allebei uit één homogeen ding bestaan.
Het punt is dat we het simpelweg niet weten.
Er wordt echter aangenomen dat donkere energie ongeveer 68% van het energie- en materiebudget van het universum uitmaakt, terwijl donkere materie ongeveer 27% uitmaakt. Dit betekent dat het donkere universum 95% van de dingen in het universum vertegenwoordigt, en dat de dingen die we feitelijk begrijpen slechts ongeveer 5% vertegenwoordigen.
Daarom wordt hij de “Detective of the Dark Universe” genoemd vanwege zijn specifieke gereedschap, en Euclides heeft duidelijk werk voor hem klaarliggen. Maar het is zeker dat de eerste officiële beelden van de ruimtetelescoop die op 7 november 2023, na de eerste vier maanden in de ruimte, werden vrijgegeven, lieten zien dat hij deze taak aankan.
Direct daarboven ziet u een van de eerste beelden die het publiek zag met de Euclides-telescoop. Het is een momentopname van ongeveer duizend sterrenstelsels, die allemaal tot de Perseus-cluster behoren. Gelegen op ongeveer 240 miljoen lichtjaar van de aarde, is deze cluster een van de grootste structuren in het bekende universum.
Het in kaart brengen van sterrenstelsels met zulke enorme afmetingen is van cruciaal belang om te begrijpen hoe donkere materie wordt verspreid en hoe deze verdeling de evolutie van het universum beïnvloedt.
Naast de rijkdom aan Perseus-clusterstelsels toonde de afbeelding ook 100.000 veel verder weg gelegen sterrenstelsels, die elk honderden miljarden sterren bevatten. Het observeren van verre sterrenstelsels in grote aantallen zoals deze is voor Euclides de sleutel om te ontdekken hoe donkere energie deze sterrenstelsels steeds sneller uit elkaar duwt door de uitdijing van de ruimte ertussen te versnellen.
Dat Euclides enorme uitgestrekte sterrenstelsels in het vizier heeft, betekent niet dat hij niet onder de indruk kan zijn van foto’s van individuele sterrenstelsels.
Een van de eerste Euclides-afbeeldingen die we tegenkwamen was enigszins ironisch voor een instrument dat belast was met het onthullen van de donkere elementen van het universum. Dit komt omdat het sterrenstelsel IC 342 identificeerde, ook bekend als het ‘verborgen sterrenstelsel’.
Dit sterrenstelsel bevindt zich op ongeveer 11 miljoen lichtjaar van de aarde en is moeilijk te fotograferen omdat het zich achter de heldere, stoffige schijf van de Melkweg bevindt. Maar dat weerhield Euclides er niet van om een prachtige foto te maken van dit ooit verborgen spiraalstelsel. Om dit te doen gebruikte de ruimtetelescoop zijn nabij-infraroodinstrument, wat handig is omdat het gas en het stof in de schijf van de Melkweg minder effectief zijn in het absorberen van infrarood licht dan andere golflengten van elektromagnetische straling.
Om de geheimen van het donkere universum te ontdekken en een gedetailleerde 3D-kaart van het universum te maken, zou Euclides sterrenstelsels tot op 10 miljard lichtjaar afstand moeten zien door het 13,8 miljard jaar oude universum te zien zoals het minder dan 4 jaar geleden was. . Eén miljard jaar na de oerknal.
Deze sterrenstelsels hebben waarschijnlijk niet de nette, wervelachtige opstelling van de Melkweg of zelfs het Verborgen Melkwegstelsel. De meeste sterrenstelsels in het vroege heelal zijn ‘blokvormige’ sterrenstelsels, slecht gevormde, onregelmatige sterrenstelsels die dienden als bouwstenen voor grotere sterrenstelsels.
Ter voorbereiding op de waarneming van deze verre, vroege sterrenstelsels omvatten de eerste opnamen van Euclides een opname van het plaatselijke onregelmatige sterrenstelsel, NGC 6822, dat zich op slechts 1,6 miljoen lichtjaar van de aarde bevindt.
Hoewel het ons verbluffend heldere beelden oplevert, zal Euclides zich tijdens zijn missie niet uitsluitend op sterrenstelsels concentreren.
Zoals de afbeelding van NGC 6397 hierboven laat zien, zal de ruimtetelescoop ook bolvormige sterrenhopen waarnemen. Gelukkig zijn de bolvormige sterrenhopen ook prachtig. Het zijn groepjes van honderdduizenden sterren die door de zwaartekracht aan elkaar zijn gebonden, en behoren tot de oudste structuren in het bekende heelal.
NGC 6397 is de op een na dichtstbijzijnde bolvormige sterrenhoop op een afstand van ongeveer 7.800 lichtjaar. Bolvormige sterrenhopen zoals NGC 6397 draaien rond de schijf van de Melkweg en kunnen aanwijzingen bevatten over de evolutie van ons sterrenstelsel, of op zijn minst over andere sterrenstelsels waarin dergelijke structuren voorkomen.
Euclides zal uitblinken in het bestuderen van bolvormige sterrenhopen omdat hij, in tegenstelling tot andere telescopen, een gezichtsveld heeft dat breed genoeg is om hele bolvormige sterrenhopen in één beeld vast te leggen, net zoals hij deed met NGC 6397.
Een groot deel van de missie van Euclides zal zich richten op het onbekende, maar het uiteindelijke beeld uit de eerste reeks Euclides-publicaties toonde ons feitelijk een bekend hemellichaam in een geheel nieuw licht. Dark Universe Investigator heeft een verbazingwekkend gedetailleerd panoramisch beeld gemaakt van de Paardenkopnevel, ook bekend als Barnard 33.
De Paardenkopnevel bevindt zich op ongeveer 1380 lichtjaar van de aarde en ligt nabij het oosten van Orion’s Gordel, een van de dichtstbijzijnde stervormende wolken van gas en stof in het zonnestelsel. Het is ook een lust voor het oog.
Hoewel veel telescopen in het verleden de Paardekopnevel in beeld hebben gebracht, is geen enkele erin geslaagd dit gebied van de moleculaire Orion-wolk in zo’n wijds en scherp beeld vast te leggen. Het meest verrassende aan dit beeld is dat het Euclides slechts één uur observatietijd kostte om het te maken. Het is geen wonder dat zowel professionele astronomen, amateurs als ruimteliefhebbers enthousiast zijn over de komende gegevenspublicatie op 23 mei.
Hoewel de gedetailleerde afbeeldingen hierboven indrukwekkend zijn, is de kans groot dat het beste nog moet komen van Euclides, terwijl hij zijn missiedoelen begint te bereiken terwijl hij een griezelig licht werpt op het donkere universum.
We zullen moeten wachten tot begin donderdag om te zien wat de volgende reeks Euclides-beelden te bieden heeft en om te zien hoe deze onderzoeker van het donkere universum na bijna een jaar in de ruimte begint te voldoen aan de verwachtingen van zijn enorme missie. Maar nogmaals, als haar verleden een indicatie is voor haar toekomst, is het moeilijk om iets anders dan informatieve schoonheid uit deze beelden voor te stellen.
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”