Thembi Kgatlana had tijd om nog een truc uit te halen, nog een klap uit te delen en nog een elektrische schok door de menigte te sturen. Ze had op dat moment bijna 100 minuten hardgelopen, waarbij ze een angstaanjagende drang van één vrouw opvoerde om Zuid-Afrika zo lang mogelijk op het WK vrouwenvoetbal te houden.
Op dat moment had zelfs zij toegegeven dat het voorbij was. Nederland leidde met twee doelpunten en had nog 30 seconden te overleven. Maar Kgatlana gelooft, zoals ze al heeft bewezen in dit toernooi, niet in stoppen.
Dus pakte ze de bal halverwege de Nederlandse helft op en begon opnieuw ‘chaos te veroorzaken’, zoals ze het uitdrukte. Aanvankelijk draaide ze zich om, draaide zich om en liep weg van een verdediger, waardoor ze op het gras bleef liggen.
Toen werd haar gezichtsveld even helder en stond ze in de rij om vanaf 25 meter te schieten. Stephanie van der Gragt stond het schot in de weg. Hij trof haar vierkant in haar gezicht. Het veranderende traject van de bal had hem overal naartoe kunnen brengen. Ditmaal gleed de bal naast het doel van Daphne van Domselaar.
Het was dit soort spel voor Zuid-Afrika, een gelegenheid waarin de dingen een beetje anders hadden kunnen verlopen en er een hele andere wereld had kunnen opengaan. Uiteindelijk gaat Nederland door naar de kwartfinales, waar Spanje wacht in Wellington, Nieuw-Zeeland.
Op basis van de rauwe feiten van de wedstrijd zou het verleidelijk zijn om aan te nemen dat de uitslag onvermijdelijk was vanaf het moment dat Jill Roord, een meter van het doel, Nederland na slechts negen minuten zoet op voorsprong duwde. Maar grotendeels dankzij Kgatlana voelde ik me helemaal niet zo.
Soms, vooral in de eerste helft, leek ze het idee om Zuid-Afrika te elimineren als een persoonlijke belediging op te vatten. Ze nam het gevecht bijna in haar eentje op tegen de Nederlanders, ontnam de controle over het spel, werd de centrale figuur, kwelde de verdedigers die haar moesten markeren en stelde Van Domselaar keer op keer op de proef.
Kgatlana heeft al een onuitwisbare stempel gedrukt op het toernooi – en trouwens ook op het Zuid-Afrikaanse voetbal – met Het laatste doelpunt dat Italië versloeg Hij bracht het Zuid-Afrikaanse team van coach Desiree Ellis hierheen voor de eerste knock-outwedstrijd in de voetbalgeschiedenis van het land. En de omstandigheden waarin ze dat deed, te midden van intens persoonlijk verdriet, maakten haar niet alleen tot een underdogverhaal tijdens het WK, maar tot een voorbeeld van de blijvende vastberadenheid.
Het was toen niet waarschijnlijk dat het rustig zou verlopen. Als de zaken marginaal, gedeeltelijk en microscopisch anders waren geweest, zou het mogelijk zijn geweest om in de eerste fase van de wedstrijd twee, drie of vier doelpunten te hebben gemaakt. Op een gegeven moment haastte ze zich naar haar einde. Eén keer viel de bal niet helemaal op het moment dat je dat wilde. Tweemaal liet Van Domselaar op het juiste moment zijn been los. “De kansen die we creëerden hadden ons uit het zicht moeten houden”, zei Ellis.
De Nederlanders konden nooit ontspannen: Kgatlana was er altijd, op de schouder van de een of andere centrale verdediger, op de loer en wachtend, en dan exploderend, met paniek als gevolg. ‘Ze wisten niet hoe ze met ons om moesten gaan’, zei ze. “Het spelplan dat ze in het begin hadden werkte niet. Ze moesten gaan zitten en nadenken over hoe ze konden veranderen, zodat ze met ons om konden gaan.”
Zelfs nadat Lyneth Bernstein de voorsprong van Nederland had verdubbeld, sprong haar speculatieve poging uit de greep van Cailin Swart, het hoofd van de doelman boog en haar hart zonk toen ze zich omdraaide en hem over de doellijn zag slingeren: er was geen rust, geen kwartier.
De Zuid-Afrikanen hadden slechts drie dagen vrij om zich op deze wedstrijd voor te bereiden – inclusief reizen vanuit Nieuw-Zeeland, wat volgens Kgatlana het team kostte – maar zelfs toen het melkzuur steeg en de benen pijn begonnen te doen, bleven ze komen. Het enige dat Kgatlana kan tegenhouden blijkt het laatste fluitsignaal te zijn.
Op dat moment staken de Nederlandse spelers hun armen omhoog van grote vreugde en opluchting. Bij sommige van hun tegenhangers in Zuid-Afrika vielen hun hoop en lege longen op hun knieën. Kgatlana deed dat niet. Ze bleef staan, feliciteerde haar tegenstanders en sympathiseerde met haar teamgenoten.
Natuurlijk was ze teleurgesteld, maar ze was ook trots. Niet alleen de manier waarop Zuid-Afrika hier speelde, maar ook de test die ze de Nederlanders oplegden: “Als ze dachten dat ze beter waren dan wij, moesten we ze dat op het veld laten bewijzen; dat deden ze.” ‘Het is ons gelukt,’ zei ze, ‘maar van alles wat ze de afgelopen drie weken ook hebben bereikt.’ Uw verblijf in Zuid-Afrika is mogelijk voorbij. Maar ze heeft in haar tijd hier laten zien dat er geen twijfel over bestaat waar ze thuishoort.
“Woedend nederige communicator. Typische baconfan. Gepassioneerde schrijver. Trotse popcultuurfanaat. Internetspecialist.”