Daniel Kahneman, Nobelprijswinnend psycholoog, 1934-2024

Open Editor's Digest gratis

Rula Khalaf, redacteur van de Financial Times, kiest haar favoriete verhalen in deze wekelijkse nieuwsbrief.

De economie is een berucht imperialistisch systeem: economen zullen eerder andere wetenschapsgebieden koloniseren dan door hen gekoloniseerd te worden. De grootste uitzondering was Daniel Kahneman, de sociaal psycholoog die in 2002 de Nobelprijs voor de Herdenking van de Economische Wetenschappen won vanwege de manier waarop hij een revolutie teweegbracht in het vakgebied.

In de jaren zeventig en begin jaren tachtig deed Kahneman, die op negentigjarige leeftijd is overleden, baanbrekend onderzoek naar de psychologie van besluitvorming die de economie zou veranderen, grotendeels samen met zijn medewerker Amos Tversky (overleden in 1996). . Ze toonden aan dat mensen die met onzekere situaties worden geconfronteerd, de neiging hebben om oordelen te vellen en beslissingen te nemen op basis van systematische vooroordelen. Mensen vertrouwen evenzeer op zwak bewijs als op sterk bewijs over wat de waarschijnlijke uitkomsten zijn; Ze laten zich niet zozeer leiden door waarschijnlijkheden als wel door de mate waarin de situatie vooroordelen vertegenwoordigt; Ze geven bijvoorbeeld meer om veranderingen dan om absolute welvaartsniveaus, en houden zich meer bezig met verliezen dan met winsten van gelijke omvang; Ze hebben ook de neiging om vast te houden aan de status quo.

Dit zijn slechts enkele van de door Kahneman en Tversky gedocumenteerde patronen, waarvan ze er vele hebben opgenomen in de ‘prospect-theorie’, hun model van hoe mensen keuzes maken in het licht van risico’s en onzekerheid. Dit was een duidelijke tegenspraak met de theorie van rationele besluitvorming die fundamenteel was voor de economie. Kahneman later Ik herinnerde het me Het was niet hun bedoeling het rationaliteitsconcept van economen ter discussie te stellen. “Ik besefte pas onlangs hoeveel geluk we hadden dat we niet opzettelijk het grote doelwit hadden geraakt dat we toevallig raakten. En als we dat wel hadden gedaan… [an influential 1974 article in Science] Als uitdaging voor het rationele model zouden we het anders hebben geschreven, en de uitdaging zou minder effectief zijn geweest.

Het was zeker effectief. Het werk van Kahneman en Tversky trok de aandacht van Richard Thaler, destijds een jonge econoom met een sceptisch oog voor zijn vakgebied, die als eerste hun inzichten in economische modellen verwerkte. Dit sloeg snel aan, omdat hun werk hielp bij het verklaren van gedrag dat niet paste in de standaardtheorie van economen over consumentenkeuze. In de daaropvolgende decennia zijn psychologische vooroordelen gedocumenteerd en gebruikt om een ​​verscheidenheid aan economische onderwerpen te verklaren, van consumentengedrag tot ontwikkeling, tot arbeidsmarkten en afwijkingen op de financiële markten. Het vakgebied van de gedragseconomie was geboren.

Kahneman en Tversky waren ‘de grondleggers van het vakgebied’, zegt Ulrike Malmender, gedragseconoom aan de University of California, Berkeley. Ze zegt dat haar succes 'overweldigend' is geweest. Malmendier, lid van de officiële Duitse raad van economische experts, wijst erop dat de gedragsmatige aanpak niet alleen in de meeste economieën geaccepteerd is, maar ook gewaardeerd wordt door beleidsmakers.

“Elke keer dat ik met politici op het hoogste niveau praat, kan ik er zeker van zijn dat ik een vraag krijg die zegt: ‘Nou, jij als gedragseconoom, hoe denk jij over dat en dat?’” Mensen beseffen dat we hulpmiddelen hebben anders dan de traditionele economische prikkels.

Deze interesse kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan Kahneman zelf, wiens onderzoek in zijn boek uit 2011 populair werd. Denken, snel en langzaam. Hij bleef echter enigszins verbijsterd door de impact die zijn werk had. Toen hij de Nobelprijs won, zei hij: Kennisgeving “Ik heb Thaler en de gedragseconomie vooral vanaf de zijlijn toegejuicht.” Een artikel over waarschijnlijkheidstheorie, Hij zeiwas alleen invloedrijk omdat het in een zeer prestigieus tijdschrift werd gepubliceerd belasterde economie ‘Wat indruk op mij maakt, is hoe toevallig dit is, volkomen toevallig… als we dat woord voor woord verspreiden.’ [elsewhere] “Er was vandaag geen Nobelprijs voor dit werk.”

Degenen die Kahneman kenden, bevestigen zijn niet aflatende interesse in wat anderen dachten. Jongere wetenschappers prijzen zijn gebrek aan pleidooi voor zijn werk, en zijn gretigheid om dit door nieuw onderzoek te laten overtreffen. Zijn lijst van co-auteurs is een who's who van economie en andere vakgebieden. Hij zei ooit tegen de Financial Times dat ‘alles wat ik deed een samenwerking was’.

Kahneman werd geboren in Tel Aviv en vestigde zich in de naoorlogse decennia in Israël voordat hij later naar de Verenigde Staten verhuisde. Maar hij bracht zijn jeugd door in Parijs en het door de nazi’s bezette Frankrijk. Hij was zeven of acht jaar oud toen hij van een vriend naar huis terugkeerde nadat de avondklok aan de Joden was opgelegd en een SS'er tegenkwam. Hoewel de jonge Daniel bang was voor de verschijning van zijn verborgen gele ster, tilde de nazi hem in een knuffel, liet hem vervolgens een emotionele foto van een jongen zien en gaf hem wat geld. “Ik kwam thuis met meer zekerheid dan ooit dat mijn moeder gelijk had: mensen waren complex en eindeloos interessant.”