Zeventig jaar na de ergste natuurramp die Nederland trof, kan de zevenjarige Shem de Vos nog steeds de wanhopige kreten van zijn buurman horen: “Mijn kinderen verdrinken!” suizen in zijn oren.
En terwijl de Nederlanders deze week de verjaardag van de grote overstroming van 1953 vieren, gaan de gedachten onvermijdelijk uit naar de huidige klimaatverandering en hoe de laaggelegen natie kwetsbaar blijft voor stijgende zeespiegels.
De aangrijpende beelden van mannen, vrouwen, kinderen en vee die proberen het hoofd boven water te houden in de ijskoude wateren die dorpen en duizenden hectares landbouwgrond overspoelen, staan nog steeds in het collectieve geheugen gegrift van degenen die in een land leven dat een derde onder de zeespiegel ligt.
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 deed een hevige storm vanaf de Noordzee, vergezeld van getijden, het waterpeil door de dijken stijgen in Zuidwest-Nederland.
In Nederland, België en Groot-Brittannië vielen ruim 2.500 doden, waaronder 1.836 Nederlandse slachtoffers.
Nog steeds geschokt lanceerden de Nederlanders het volgende jaar het ambitieuze Delta Business Plan, ’s werelds grootste project om overstromingen te voorkomen door middel van een reeks betonnen stormvloedkeringen, sluizen en verhoogde dijken, dat halverwege de jaren tachtig werd voltooid.
Maar zeven decennia later wekken de stijgende wereldtemperaturen en de zeespiegel opnieuw oude angsten op en vormt de klimaatverandering de kern van de festiviteiten.
– ‘Niets dat je kunt doen’ –
“Zelfs als de dijken nu erg hoog en erg breed zijn, als het water naar binnen wil, is er niets dat je kunt doen om het te stoppen”, vertelde de Vos, 77, aan AFP.
“En daar ben ik bang voor.”
Op de noodlottige nacht in 1953 brak de dam die de Vos en zijn gezin moest beschermen in het kleine, schilderachtige dorpje Haigengen, ongeveer 40 kilometer ten zuiden van Rotterdam.
De Vos herinnert zich dat hij vanuit zijn bed “het gebrul van de storm en het kraken van de bomen”, de wanhopige kreten van zijn buurman, op het keukenraam hoorde bonzen.
Totale verwoesting volgde.
Op tijd geëvacueerd, vergezeld van familie, zei de geëmotioneerde de Vos.
Meer dan 10 procent van de bevolking van het dorp verloor het leven in deze tragedie. Vandaag herdenkt een gedenkteken in het centrum van Heijningen hun verlies.
“Vanwege de klimaatverandering zijn overlevenden van overstromingen de laatste jaren steeds angstiger geworden en vragen ze zich af: zal het water terugkeren? “.
Toen de Deltawerken in de jaren tachtig klaar waren, was volgens Van Dorn de boodschap aan de Maritieme Provincie Zeeland dat ze “veilig” waren.
“Maar we zien het klimaat de afgelopen 10 tot 15 jaar met de hoogste snelheid veranderen”, zei hij.
– Slaap niet in vrede –
Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) noemt de stijgende zeespiegel in Nederland een van de belangrijkste gevolgen van de opwarming van de aarde.
Het zei dat het waterpeil tussen 1900 en 2020 met maximaal 25 centimeter (10 inch) voor de Nederlandse kust is gestegen en tegen 2100 tussen 34 centimeter en 1,25 meter zal stijgen, afhankelijk van de emissiebeperkingen.
Nederland probeert zich in toenemende mate aan het probleem aan te passen door gebieden achter zich te laten die zouden kunnen overstromen, in plaats van simpelweg te proberen zich van de zee af te wenden, zoals zeven decennia geleden met de Delta-business.
Eind 2023 moet een onderzoek van de Nederlandse overheid naar reorganisatie van landgebruik de eerste resultaten opleveren.
Maar Van Dorn betwijfelt of de maatregelen voldoende zijn, wijzend op de enorme overstromingsschade in 2021, als rivieren in Zuid-Holland en elders in West-Europa buiten hun oevers treden.
Van Dorn zei dat elke overlevende van de overstroming van 1953 “nooit meer in vrede zal slapen” in het geval van een storm of overstroming.
De Vos had een strategie om een soortgelijke nachtmerrie te voorkomen.
Hij vroeg zijn 14-jarige kleinzoon om een toekomstig huis op te zetten op de Veluwe, een hooggelegen gebied in het midden van Nederland – ver van de kust en het ruige water van de Noordzee.
cvo-jcp / jhe / dk / imm
“Woedend nederige communicator. Typische baconfan. Gepassioneerde schrijver. Trotse popcultuurfanaat. Internetspecialist.”