Voorstanders van herstelbetalingen zeggen dat Nederlandse excuses voor de slavernij niet genoeg zijn

Nu Nederland maandag 161 jaar geleden de afschaffing van de slavernij herdenkt, hebben activisten de oprechtheid van de recente excuses van de Nederlandse autoriteiten in twijfel getrokken, omdat deze niet ingingen op de netelige politieke kwestie van herstelbetalingen.

In december 2022 gaf toenmalig premier Mark Rutte toe dat Nederland de verantwoordelijkheid droeg voor en profiteerde van de transatlantische slavernij, en bood hij excuses aan.

Ook de Nederlandse koning Willem-Alexander verontschuldigde zich afgelopen juli voor de interventie van zijn land en de effecten die deze interventies tot op de dag van vandaag nog steeds hebben.

Maar de regering sloot compensatie uit en besloot in plaats daarvan een fonds van € 200 miljoen op te richten ter bevordering van sociale initiatieven in Nederland, Caribisch Nederland en Suriname.

De Nederlandse regering zei vrijdag in een verklaring dat het fonds ten goede zal komen aan afstammelingen van slaven en andere groepen, met als doel ‘de schadelijke effecten van het verleden in het heden’ tegen te gaan.

Het idee van het betalen van herstelbetalingen of het verstrekken van andere herstelbetalingen voor de transatlantische slavernij kent een lange geschiedenis en blijft diep omstreden, maar heeft over de hele wereld aan kracht gewonnen. Tegenstanders zeggen dat landen niet verantwoordelijk moeten worden gehouden voor historische fouten.

Parel Beckman, een activist die al tientallen jaren voorop loopt in de herstelbetalingsbeweging in Nederland, zei dat excuses moeten worden gevolgd door concrete maatregelen om problemen aan te pakken die zwarte mensen aangaan.

“Ze boden hun excuses aan, maar ze willen niet kijken naar de systemen die ons onderaan de ladder houden”, zei Beckman, wijzend op de aanhoudende ongelijkheid op de arbeidsmarkt, het onderwijs en de gezondheidszorg.

‘Zoet en bitter’

Linda Noetmeier, hoofd van het Nationaal Instituut voor de Studie van de Nederlandse Slavernij en haar Erfenis, zei dat de officiële Nederlandse excuses oprecht leken, maar voegde eraan toe dat de gevolgen tegelijkertijd bitter en zoet waren.

“Dit is mooi omdat de stilte rond het slavernijverleden en Nederland volledig is doorbroken… maar (Nensi) voelt de behoefte aan specifiek economisch beleid”, zei Noetmeier.

“Een van de gevolgen van het slavernijverleden is de uitbuiting waaraan mensen van Afrikaanse afkomst worden blootgesteld”, voegde ze eraan toe.

De Commissie voor Slavernijherstel van de Caribische Gemeenschap (CARICOM) heeft een tienpuntenplan voor herstelbetalingen opgesteld, waarin wordt opgeroepen tot schuldkwijtschelding en investeringen om volksgezondheidscrises aan te pakken.

Tegenstanders van herstelbetalingen hebben lang betoogd dat het identificeren van de partijen die verantwoordelijk zijn voor de historische slavernij en het vaststellen van oplossingen te complex zou zijn. Sommigen zeggen dat discussies over deze kwestie ook kunnen leiden tot verdere politieke polarisatie in landen – waaronder Nederland – waar extreemrechts in opkomst is.

Beckman riep op tot de oprichting van een waarheidscommissie die herstelbetalingen zou overwegen.

Het Koninkrijk der Nederlanden omvat nog steeds verschillende Caribische eilanden, waaronder Aruba en Sint Maarten.

Rhoda Arendelle, een pleitbezorger voor de onafhankelijkheid van Sint Maarten, zei dat de excuses ‘onvolledig’ waren als de eilanden deel bleven uitmaken van het koninkrijk en als de Nederlanders niet zouden werken aan het verhelpen van de economische achteruitgang als gevolg van het kolonialisme.

Ze zei dat het nieuwe Nederlandse fonds zou moeten dienen als een “aanbetaling op de kosten van grotere herstelbetalingen.”

“Hoe kun je je voorstellen dat je de misdaad hebt begaan, het vervolgens toegeeft (door je te verontschuldigen) en vervolgens beslist welke straf je krijgt?” Dat zei Arendelle. “Wij vinden dit ronduit verschrikkelijk.”