Lord Willetts is voorzitter van de Resolution Foundation. Hij is voormalig minister van Universiteiten en Wetenschappen.
Er is een conservatief argument dat het gaat om de absolute niveaus van inkomen en vermogen. De zorg over hoe het verdeeld zal worden, is voor de socialisten. Conservatieven moeten doorgaan met het vergroten van de totale omvang van de taart.
Deze visie is een van de onderdelen van het conservatisme. Maar er zijn ook goede conservatieve redenen waarom dit op zichzelf niet werkt. Conservatieven geven bijvoorbeeld ook om sociale mobiliteit op de ladder van kansen, maar hoe groter de openingen tussen de sporten op de ladder, hoe moeilijker het is om hogerop te komen. Er zijn nog andere redenen waarom het er ook toe doet waar je dicht bij andere mensen staat, waar ik in een toekomstige column op terug hoop te komen. Maar er is ook een verband met de noodzaak van verdere economische groei.
Het verhogen van het groeitempo van Groot-Brittannië is een constant thema sinds 2010. Sommige crises, zoals Covid en Oekraïne, hebben rimpeleffecten in veel geavanceerde economieën. Maar er zijn andere uitdagingen die ons bijzonder hard hebben getroffen, zoals de impact van de financiële ineenstorting op een economie met een grote financiële dienstensector, en natuurlijk de Brexit met zijn impact op bedrijfsinvesteringen en handel.
We dreigen dus achterop te raken bij onze concurrenten. Sterker nog, er is onlangs een vlaag van bezorgdheid geweest over prognoses die aantonen dat het Poolse BBP per hoofd van de bevolking in 2030 hoger kan zijn dan dat van ons.
Het verhogen van onze groeiprestaties is essentieel. Maar het is frustrerend moeilijk om in de praktijk te implementeren. Een van de redenen is de pure politieke moeilijkheid om beleidsvoorstellen uit te voeren, zoals het bouwen van meer huizen waar mensen willen wonen of het openstellen van beschermde delen van de economie voor meer concurrentie. Waarom is het zo moeilijk om de politieke wil op te wekken om deze moeilijke en noodzakelijke maatregelen te nemen om ons prestatieniveau te verhogen? Het vergelijken van onze inkomens met die van onze buren zou hiervan een bewijs kunnen zijn.
Ons BBP per hoofd van de bevolking is kleiner dan in Duitsland, Frankrijk, Zweden of Nederland. Daarom is het verbeteren van onze economische prestaties geen onmogelijke droom. We moeten ze gewoon inhalen. Maar daar lijkt de politieke wil niet voor te bestaan.
De ongebruikelijke inkomensverdeling in Groot-Brittannië kan dit helpen verklaren. De top 10 procent van de mensen in Groot-Brittannië – de leiders in het bedrijfsleven, de media en de politiek – heeft een inkomen dat grotendeels vergelijkbaar is met dat in andere landen. Onze top tien procent heeft in ieder geval een inkomen dat iets hoger is dan de top tien procent in Frankrijk, en net onder Duitsland. Dus als een welvarende professional in Groot-Brittannië naar het continent reist, heeft hij misschien niet het gevoel dat zijn levensstandaard lager is. Dit maakt het hele probleem van onze slechte economische prestaties een beetje abstract.
Maar Resolution schat dat het gemiddelde inkomen in Groot-Brittannië ongeveer 10 procent lager is dan in Frankrijk of Zweden en ongeveer twintig procent lager dan in Duitsland. En voor de armste 10 procent ligt het inkomen in Groot-Brittannië 20 of 30 procent lager dan in die vergelijkbare landen.
Dit betekent dat we erin geslaagd zijn om voor onszelf een economisch model te creëren waarin de groepen met hoge inkomens worden beschermd tegen de slechte economische prestaties van Groot-Brittannië. Mensen met een gemiddeld of lager inkomen moeten het hoofd bieden aan de aanpassing aan onze slechte economische prestaties.
Nu kunnen hier enkele gewelddadige economische argumenten voor zijn, ook al zijn ze onverteerbaar. De mensen aan de top zijn internationaal mobiele mensen, dus bankiers in Londen moeten evenveel verdienen als in Frankfurt of Parijs. Als er niet wordt geïnvesteerd in elementaire onderwijs- en beroepsvaardigheden, heeft dit invloed op de lonen die minder geschoolde mensen kunnen verdienen.
Maar dit klinkt als een speciale oproep. Stel je voor dat elke dag dat een Britse zakenman, advocaat of minister in contact kwam met hun tegenhangers in Duitsland of Frankrijk, ze merkten dat hun levensstandaard 25 procent lager was (de kloof tussen de armsten van Groot-Brittannië in vergelijking met deze twee landen). Zal het ons meer bereid maken om te overwegen om meer huizen te bouwen in het zuidoosten of om een tweede taal te leren, zodat we beter kunnen exporteren?
De buitengewoon hoge inkomensverschillen in Groot-Brittannië zijn misschien niet nodig om stimulansen en economische dynamiek te stimuleren. We kunnen ze accepteren als de enige manier om sommigen van ons te beschermen tegen de gevolgen van slechte nationale economische prestaties. En als we die bescherming verliezen, zijn we misschien net zo hongerig naar groei als in de jaren tachtig, toen we echt bereid waren heel harde dingen te doen om de prestaties van onze economie te verbeteren.
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”