Een Nederlandse tentoonstelling over zwarte cultuur en het oude Egypte stuit op reacties op sociale media

Een Nederlands museum heeft tot verontwaardiging op sociale media geleid tot in Egypte met een tentoonstelling over hoe je de oude Egyptische cultuur kunt zien door de ogen van kunstenaars van Afrikaanse afkomst.

Het Rijksmuseum voor Archeologie in Leiden opende de tentoonstelling Kemet: Egypte in hiphop, jazz, soul en funk (tot en met 3 september), om haar collectie te verbinden met de verkenningen van zwarte kunstenaars van het oude Afrika – van concepten van spiritualiteit, trots en macht tot oogmake-up en kostuum.

Maar ze wekte onbedoeld woede op, volgens Egypte onafhankelijk krant, vragen aan de regering van een lid van het Egyptische parlement over vermeende culturele toe-eigening en de presentatie van kunstwerken die een zwarte man voorstellen als een oude Egyptenaar.

De show vindt toevallig tegelijkertijd plaats met de Netflix-show die tot internationale controverse leidde door Cleopatra af te schilderen als zwart. De afgelopen weken zag het Nederlands Museum, na een boze reactie op de Egyptische Defenders of History Facebook-groep, een toestroom van Google-recensies met één ster met opmerkingen als “Egypt was never black”, waarbij de Facebook-pagina kort werd opgeschort en een verweerschrift werd ingediend.

Dr. Daniel Suleiman, curator van de Egyptische en Nubische collecties, die half Egyptisch is, zegt dat ze wisten dat het onderwerp gevoelig zou liggen, maar dat de show perspectieven bevatte die vaak werden verwaarloosd door de museumwereld.

“Dit is een heel moeilijk onderwerp en dat is het probleem met deze show: ik denk dat je het echt een kans moet geven”, zegt hij. Er zijn veel stemmen in de show en sommige van deze nuances kunnen bijvoorbeeld moeilijk over te brengen zijn via een enkele Facebook-post. Er zijn Egyptenaren, of Egyptenaren in de diaspora, die geloven dat het faraonische erfgoed alleen voor hen is. Het thema van de fantasie van het oude Egypte in muziek, meestal uit de Afrikaanse diaspora, zwarte artiesten in verschillende stijlen, jazz, soul, funk, hiphop, is lang genegeerd.

Met behulp van muziek, video, interviews en kleurrijke artefacten vergelijkt de tentoonstelling stukken zoals een muurinscriptie uit 640 voor Christus met de manier waarop het oude Egypte zwarte kunstenaars inspireerde, waaronder Erykah Badu, Beyoncé, Rihanna en John Singleton, de maker van Michael Jackson. . Onthoud de tijd video.

Het presenteert discussies over culturele toe-eigening, plundering en de vorm van de neus in oude Egyptische beelden, en het meest controversieel toont een gouden beeld dat lijkt op Toetanchamon door David Curtis, getiteld Ik ben hiphop. Het beeld, in bruikleen van de kunstenaar, is gebaseerd op de hoes van het album van Nas uit 1999 waarop de zwarte rapper wordt afgebeeld als een Egyptisch beeld. Dit heeft geleid tot kritiek van enkele Egyptische oudheidsexperts, zoals Abd al-Rahim Rayhan, dat het museum “Toetanchamon als zwart afbeeldt” – wat hij ontkent.

Dr. Suleiman beweert dat de tentoonstelling niet verder gaat dan ruimte geven aan een andere groep gezichtspunten in het museum. “Ik denk dat het oude Egypte vaak wordt voorgesteld door de beelden die in de academische wereld of in de populaire cultuur of kunst zijn gemaakt, als enigszins monolithisch”, zegt hij. “Er zullen mensen zijn die we op dit moment in westerse termen zwart zouden noemen. Dit betekent niet dat we dit label kunnen plakken op een hele cultuur die al 3000 jaar bestaat. Maar het is waarschijnlijk moeilijk uit te leggen aan mensen , vooral als er bepaalde stereotypen zijn die in stand kunnen worden gehouden.”

Wim Wegeland, directeur van het Rijksmuseum van Oudheden, zegt in een verklaring dat het museum niet beweert dat alle oude Egyptenaren zwart waren. “De tentoonstelling bevat geen Afrikaans perspectief op het oude Egypte, maar spreekt kritisch over enkele van de ideeën die in de muziek worden gepresenteerd”, legt hij uit. De tentoonstelling legt bijvoorbeeld uit dat het woord kemet verwijst naar de vruchtbare zwarte grond langs de Nijl, niet naar huidskleur [and] dat er geen waarheid is in de complottheorie dat de neuzen van standbeelden in de moderne tijd werden afgesneden om veronderstelde Afrikaanse trekken te verbergen.”

Het museum zegt alle standpunten toe te juichen. “Het is erg belangrijk dat Egyptenaren in Egypte en Egyptenaren in de diaspora worden betrokken bij gesprekken over het oude Egypte, omdat hun gevoel van verbondenheid niet kan worden ontkend”, zegt dr. Soliman. “En echt, dat hebben we altijd geprobeerd.”