Na felle debatten tussen lidstaten over bestedingsregels in maart, bereidt de EU-Commissie zich nu voor om eind april wetgevingsvoorstellen te presenteren.
Daarin stelt de Commissie voor dat lidstaten met een zware schuldenlast schuldverminderingsplannen invoeren om hun betalingsachterstand na vier jaar terug te dringen, en deze periode met nog eens drie jaar mag verlengen om de investeringen te laten groeien.
Hard-line lidstaten zeiden dat dit te soepel was. En op woensdag (5 april) zette Duitsland de eerste stap door de Commissie een informeel document te sturen waarin werd uiteengezet wat het hoopt dat de nieuwe uitgavenregels zullen worden.
Daarin stelt Berlijn “gemeenschappelijke kwantitatieve normen” voor om de gelijke behandeling van de lidstaten en “adequate en tijdige schuldvermindering” te “verzekeren”.
De paper stelt dat de groei van het BBP van landen met een hoge schuldenlast altijd groter moet zijn dan de groei van de uitgaven, een functie die wordt beschreven als de “marge van convergentie”.
“Voor lidstaten met hoge schuldratio’s zou het minimumverschil één procentpunt kunnen zijn”, stelt het plan. De schuldquote zou ook jaarlijks met “minstens 1%” moeten dalen voor lidstaten met een schuldquote van meer dan 60%.
Commissie Paardenhandel
Het verschilt van het voorstel van de commissie doordat het tot doel heeft een “one-size-fits-all-oplossing” te bieden als aanvulling op individuele regressie, aldus Sebastien Mange, een hoge functionaris bij de New Economic Thinking Foundation.
Het voorstel van de commissie daarentegen is “meer a la carte en geeft de commissie meer bevoegdheden om individuele deals met lidstaten te sluiten”.
In het voorstel van de commissie zijn de lidstaten gegroepeerd per risicocategorie op basis van een zogenaamd “Debt Sustainability Risk Analysis (DSA)-raamwerk”, gebaseerd op projecties van individuele schuldquotes.
Volgens de laatste simulaties zou Griekenland bovenaan de lijst van schuldvermindering staan – van een verwachte schuldquote van 156,9 procent in 2024 tot 107,3 procent in 2038 – bij ongewijzigd beleid, bijna een daling van 50 procentpunt in 14 jaar .
Het wordt gevolgd door Portugal, een daling van 33,5 procentpunten, daarna Italië (-22,4%), Spanje (-21,9%) en België (-20,2%).
De Commissie presenteert dit instrument als “een gevestigde analytische toolkit voor het beoordelen van schuldhoudbaarheidsrisico’s, gebaseerd op transparante aannames en methodologie.”
Maar het Nederlandse onderzoeksinstituut van de Politieke Economie (IPE) wees erop dat DSA’s “geen apolitieke algoritmen zijn die een optimaal fiscaal beleid berekenen”, maar juist heel gevoelig zijn voor kleine veranderingen in de aannames waarop ze zijn gebaseerd.
Dit betekent dat beslissingen die worden genomen op basis van wat een technocratisch instrument lijkt te zijn, een aanzienlijke invloed kunnen hebben op het nationale uitgavenbeleid. Om belangrijke financiële onderhandelingen weer in het domein van de democratie te brengen, stelt het IPE garanties voor en stelt het de Raad van de lidstaten, het Europees Parlement en de nationale parlementen voor om plannen die afwijken van de begrotingsonderhandelingen goed te keuren.
Maar de Duitse “one size fits all”-oplossing laat in de eerste plaats veel minder ruimte voor politiek overleg. Als de productie van een land naar verwachting 1,5 procent zal bedragen, zijn de uitgaven beperkt tot 0,5 procent van het BBP.
Bezuinigingen winnen van groene investeringen?
Volgens de Duitse regering zouden bestedingsbeperkingen “investeringen stimuleren, met name in de groene transitie”, door uiteindelijk de overheidsfinanciën te herstellen.
Bovendien is Berlijn bereid om “aanvullende programma’s” van de EU te accepteren die zouden kunnen worden vrijgesteld van schuldregels die landen met hoge schulden enige ruimte zouden geven voor sociale en groene investeringen.
Maar Mange waarschuwde dat zowel de commissie als de Duitse voorstellen “onvoldoende” ruimte laten voor de investeringen die nodig zijn om “klimaatinstorting” te voorkomen.
Politiek econoom Philipp Himberger maakte onlangs een schatting van de groene investeringsbehoeften van Europa “minstens 10 keer” Het bedrag dat momenteel is toegewezen onder het Epidemic Fund van de Europese Unie, dat 37 procent van het budget van € 724 miljard heeft toegewezen aan groene transitie.
Dit brengt de EU-financiering voor klimaatinvesteringen op € 200 miljard tot 2026, of “13 procent van de uitgavenbehoeften”. Volgens de econoom Claudio Paccianti is econoom bij Agora Energiewende, een Duitse denktank.
in een recent boek, Baccianti schatte dat groene investeringen in de hele EU zouden moeten toenemen met 1,8 procent van het bbp (1,1 procent exclusief openbaar vervoer) – een doelstelling die moeilijk te behalen is als de uitgaven worden beperkt door strikte uitgavenplafonds die worden opgelegd aan nationale regeringen. Dit is 250 miljard euro per jaar.
Het beperken van de overheidsuitgaven tot 1 procent onder de verwachte groei zou een dergelijke doelstelling onder de huidige economische omstandigheden onwaarschijnlijk maken. Om te voorkomen dat fiscale regels klimaatinvesteringen belemmeren, zei Heimberger dat de EU een permanent investeringsfonds nodig had – gebaseerd op de “positieve ervaring” van het eenmalige pandemiefonds – voor klimaat en energie van “minstens” één procent van het BBP van de EU per jaar.
zuinige blokkade
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei dat ze medio dit jaar een Europees soeverein fonds zou voorstellen.
Maar onderhandelaars en ministers van Financiën uit zogenaamde “zuinige landen”, waaronder Duitsland, Finland, Tsjechië, Denemarken, Estland, Ierland, Oostenrijk, Nederland en Slowakije, waarschuwden voor “aanhoudende of buitensporige off-target subsidies”. Met vooral Nederland en Duitsland tegen de nieuwe gezamenlijke schuld.
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”