De politieke onrust in Italië vormt een test voor het ontwerp van de ECB

De politieke instabiliteit die Mario Draghi’s ambtstermijn als premier voor korte tijd bedreigt, heeft de uitdagingen blootgelegd waarmee zijn voormalige collega’s bij de Europese Centrale Bank worden geconfronteerd terwijl ze zich voorbereiden om deze week historische beleidswijzigingen bekend te maken.

Christine Lagarde, die Draghi in 2019 aan het roer van de Europese Centrale Bank verving, zal naar verwachting donderdag de eerste renteverhoging in meer dan tien jaar aankondigen, terwijl ze ook een nieuwe regeling schetst waarvan ze hoopt te voorkomen dat hogere leenkosten een nieuwe schuldencrisis veroorzaken. in het eurogebied. Tegen de tijd dat dat gebeurt, kan de politieke situatie in Rome onstabieler worden.

De Italiaanse obligatierendementen stegen vorige week fors nadat de Vijfsterrenbeweging, die deel uitmaakt van Draghi’s regering van nationale eenheid, weigerde hem te steunen in een vertrouwensstemming, waardoor de premier aftrad. Hoewel de president het verwierp, wachten Italianen nu af of Draghi in functie wil blijven of dat het land vervroegde verkiezingen zal houden. Elk teken dat de premier aftreedt, zal de leenkosten van Rome waarschijnlijk opdrijven.

De regeling van de Europese Centrale Bank, die de centrale bank het Transfer Protection Mechanism heeft genoemd, zal naar verwachting worden gebruikt om tegen te gaan wat zij ziet als ongerechtvaardigde stijgingen van de financieringskosten van het land – die zij retail noemt – door haar obligaties te kopen. Lagarde vertelde vorige maand aan EU-wetgevers dat de ECB niet zou toelaten dat er een “risico van verdeeldheid” ontstaat en een soepele overgang van haar beleidsbeslissingen “belemmert”. ‘Je moet haar in de kiem smoren,’ zei ze.

Maar economen die waarschuwen voor de onrust in Italië benadrukken hoe moeilijk het voor de ECB is om te bewijzen dat de impact van ongerechtvaardigde speculatie kan worden gescheiden van meer gerechtvaardigde rentebewegingen op basis van sombere economische vooruitzichten.

“Dit maakt het leven van de ECB moeilijker”, zegt Spiros Andreopoulos, hoofdeconoom bij de Franse bank BNP Paribas en voormalig medewerker van de Europese Centrale Bank. “In sommige landen is te zien dat de Europese Centrale Bank tussenbeide komt om het falen van politici op te pikken.”

Het plan van de Europese Centrale Bank om de ongerechtvaardigde versnippering van de obligatiemarkten in de eurozone aan te pakken, werd lauw ontvangen door functionarissen in meer Scandinavische economieën zoals Duitsland, Oostenrijk en Nederland.

Ze maken zich zorgen dat de Europese Centrale Bank overdreven reageert nu de obligatiemarkten zich aanpassen aan de mogelijkheid van hogere rentetarieven. In een poging om de leenkosten voor landen met een zware schuldenlast laag te houden, vrezen ze dat de centrale bank fiscale laksheid zal aanmoedigen en terugdeinzen voor “monetaire financiering” van regeringen, wat in strijd is met het EU-verdrag.

“als [the scheme] Het overschrijdt de grens tussen monetair beleid en fiscaal beleid dat het politiek schadelijk zou zijn in Noord-Europa,’ waarschuwde Lars Feld, een professor economie aan de Albert Ludwig Universiteit in Freiburg, die de Duitse minister van Financiën adviseert.

De spread tussen de Italiaanse 10-jaars obligatierente en de Duitse rente steeg vorige week tot meer dan 2,22 procentpunt, het hoogste niveau in een maand.

Beleggers vrezen dat vervroegde Italiaanse verkiezingen kunnen leiden tot een regering onder leiding van de partij Broeder van Italië van Georgia Meloni, die buiten de Draghi-coalitie staat, zijn wortels heeft in de postfascistische politiek en bovenaan de peilingen staat.

“Wat als rechtse kandidaten het goed doen en de obligatiemarkt uitverkocht raakt – moet de ECB dan ingrijpen?”, zei Eric Nielsen, economisch hoofdadviseur van het Italiaanse UniCredit.

Veel economen zijn van mening dat dit het soort versnippering is dat de ECB niet moet proberen te bestrijden.

“De ECB kan niets doen aan landen die zichzelf pijn doen”, schreef Francesco Papadia, senior fellow bij de in Brussel gevestigde denktank Bruegel en voormalig hoofd marktoperaties bij de Europese Centrale Bank, op Twitter.

Silvia Ardagna, Europees hoofdeconoom bij de Britse bank Barclays, was het daarmee eens en zei: “Italië zal er geen baat bij hebben dit instrument te activeren als de politieke onzekerheid toeneemt, Draghi aftreedt en er vervroegde verkiezingen worden gehouden.”

Maar ze voegde eraan toe dat de nieuwe ECB-regeling “belangrijker zou zijn om besmetting en overloop van Italië naar andere soevereine markten te voorkomen terwijl de ECB de rente verhoogt.”

De financieringskosten in Italië en het verschil met Duitsland liggen nog steeds ver onder het niveau dat werd bereikt tijdens de schuldencrisis in 2012, toen de Italiaanse 10-jaars obligatierente een recordhoogte van meer dan 7 procent bereikte en de spread tussen Italië en Duitsland piekte op 5 percentage punten. Vrijdag was het rendement op de 10-jarige staatslening van Italië 3,26 procent.

Jack Allen Reynolds, Europees hoofdeconoom bij onderzoeksgroep Capital Economics, zei dat de recente Italiaanse politieke onrust zou kunnen bijdragen aan de kritiek op het plan van de ECB onder de rentezetters, “omdat het precies het soort situatie is waarin ze niet willen verzeild raken” .

Ronduit verzet tegen het nieuwe instrument is echter onwaarschijnlijk, omdat zelfs de meest agressieve beleidsmakers, die van oudsher een hekel hebben aan het kopen van obligaties, weten dat hun hoop om de rentetarieven te verhogen tot positief terrein zou kunnen worden vernietigd als de eurozone wordt overspoeld door een schuldencrisis.

Eerder deze maand schetste de president van de Bundesbank, Joachim Nagel, verschillende beperkingen die hij verwachtte op te leggen aan de regeling, die volgens hem “alleen in uitzonderlijke en welomschreven omstandigheden kan worden gerechtvaardigd”.

Tijdens de bestuursvergadering van de ECB eerder deze maand, voegde Nagel zich bij de hoofden van de Nederlandse en Oostenrijkse centrale banken in het voorstel om de regeling te versterken door het ESM-reddingsfonds een rol te geven als adviseur over de vraag of landen houdbare begrotingsplannen hebben.

Dit idee zou controversieel zijn in Italië en andere Zuid-Europese landen, waar het ESM met argwaan wordt bekeken vanwege de opdringerige en toezichthoudende voorwaarden die zijn opgelegd aan de landen die het tijdens de recente schuldencrisis hebben gered, waaronder Griekenland, Spanje en Portugal.