Uit onderzoek in opdracht van het kabinet blijkt dat de welvaartsverdeling in Nederland “schever is dan verwacht”. Uit het onderzoek blijkt dat de rijkste 1% van de Nederlandse huishoudens 26% van het totale vermogen bezit. Daar staat tegenover dat een kwart van de huishoudens schulden heeft.
Dat er in Nederland welvaartsongelijkheid bestond was niet bekend, maar vooral het vermogen van de rijkste families werd aanvankelijk onderschat, aldus de onderzoekers. Een ‘materieel belang’ in een bedrijf, waarin een persoon ten minste 5 procent van de aandelen van het bedrijf bezit, werd in het vorige onderzoek niet volledig meegenomen. De rijkste 1 procent bezit minimaal 75 procent van alle grootzakelijke belangen in Nederland. Voor hen maakt dit belang 60 procent uit van hun totale vermogen.
Bovendien neemt de vermogensongelijkheid toe door het huidige begrotingsbeleid van de overheid. Volgens de onderzoekers lijdt de rijkste 1 procent onder een “lagere gemiddelde belastingdruk”, omdat de belasting op vermogen veel lager is dan die op werk.
Ook erf- en schenkingsrechten dragen bij aan vermogensongelijkheid, met name via de Regeling Opvolging Bedrijven (BOR). Bij deze regeling, die bedoeld is om het voortbestaan van het bedrijf te kunnen waarborgen, betalen mensen die geen uitkering genieten van de BOR veel lagere belastingen dan erf- of schenkingsrechten. Daarnaast kunnen vermogenden gemakkelijker profiteren van gunstige belastingstructuren en hebben zij vaak de middelen om hierover advies in te winnen.
De onderzoekers waarschuwden dat wanneer de verdeling van rijkdom erg scheef is, dit schadelijk kan zijn voor de economie en de samenleving. Volgens hen leidt een grote hoeveelheid rijkdom vaak tot economische of politieke macht, wat op zijn beurt leidt tot een flexibeler beleid met betrekking tot de accumulatie van rijkdom, zoals ze bijvoorbeeld zeiden.
Volgens het onderzoekspanel, onder leiding van econoom Laura van Geest, zou het kabinet het probleem op verschillende manieren kunnen aanpakken, zoals het aanpassen van de schenk- en erfbelasting, of het anders belasten van de voorraadwaarde van woningen. De overheid kan ook belastingen op werk en vermogen verrekenen. Op korte termijn zou er ook iets kunnen worden gedaan aan ongelijkheid binnen het huidige belastingstelsel, maar volgens de onderzoekers is “een deel van het probleem inherent” aan het huidige systeem dat verschillende vormen van inkomen en vermogen in verschillende belastingvakken plaatst.
De ministerraad had gevraagd om een studie van het interdepartementale beleid. In augustus, voor Prinsjesdag, beraadt het kabinet zich wat het kan doen om de welvaartsongelijkheid terug te dringen. Premier Mark Rutte zei vrijdag dat het waarschijnlijk nog enkele jaren zal duren om de ongelijkheid in rijkdom aan te pakken, maar hij “wil zien wat werkt”.
Volgens minister van Sociale Zaken Karen van Genneep is de ongelijke verdeling van welvaart “een inzicht waar we iets van moeten leren”.
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”