“Levensstijlfactoren zoals roken, lichaamsbeweging en voeding beïnvloeden de ontwikkeling van onze ziekte van Alzheimer, en nu eraan werken is een positieve manier om ons risico zelf te verminderen,” voegde ze eraan toe. “Maar 60-80% van het ziekterisico hangt af van onze genen, en daarom moeten we blijven zoeken naar biologische oorzaken en de hoognodige behandelingen ontwikkelen voor de miljoenen getroffen mensen wereldwijd.”
Voorheen onbekende genen suggereren aanvullende routes voor ziekteprogressie naast het bekende APOE e4-gen of de ontwikkeling van amyloïde bèta- en tau-eiwitten, twee verschillende eiwitten die zich ophopen in de hersenen met verwoestende resultaten naarmate de ziekte van Alzheimer vordert.
“Het maken van een uitgebreide lijst van genen die het risico op Alzheimer veroorzaken, is als het leggen van de stukjes van een puzzel, en hoewel dit werk ons niet het volledige beeld geeft, biedt het wel een waardevol kader voor toekomstige ontwikkelingen”, zegt Susan Koolhaas, MD , regisseur. Uit onderzoek bij Alzheimer’s Research UK, dat niet bij het onderzoek betrokken was.
Uit de studie bleek dat een aantal nieuw ontdekte genen zich richten op de zeer gedetailleerde interacties tussen eiwitten in het lichaam die bepalen hoe ontstekingen en het immuunsysteem hersencellen beschadigen.
Experts zeggen dat de ontdekking wetenschappers potentiële nieuwe doelen zal bieden voor behandelingen, medicijnen en veranderingen in levensstijl die het risico op dodelijke hersenziekten kunnen verminderen.
“De toekomst van Alzheimer is precisiegeneeskunde en preventie”, zegt Dr. Richard Isaacson, directeur van de Alzheimer’s Prevention Clinic in het Center for Brain Health aan de Schmidt School of Medicine van de Florida Atlantic University.
“Dit artikel geeft ons veel tools in onze gereedschapskist die uiteindelijk gerichter zijn op de ziekte van Alzheimer,” zei Isaacson, die niet betrokken was bij het onderzoek.
Nieuwe ziekteroutes
De wereldwijde studie analyseerde de genomen van 111.326 mensen met de klinisch gediagnosticeerde ziekte van Alzheimer en vergeleek die met genen van 677.663 cognitief gezonde mensen. Het genoom is beschikbaar gesteld door klinieken in meer dan 15 EU-lidstaten, Argentinië, Australië, Brazilië, Canada, IJsland, Nigeria, Nieuw-Zeeland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.
De studie identificeerde 75 genen die geassocieerd zijn met een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer, waarvan er al 33 bekend waren. Jarenlang onderzoek heeft ook de rol van amyloïde bèta en tau bevestigd.
Van de 42 nieuwe genen die werden geassocieerd met de ziekte van Alzheimer, waren er veel geclusterd in verschillende vermoedelijke maar onzekere routes naar ziekteprogressie. Een van die wegen is het immuunsysteem van het lichaam, dat is ontworpen om ons te beschermen tegen het binnendringen van bacteriën.
Een aantal genen is gekoppeld aan een immuunregulator genaamd LUBAC, die het lichaam nodig heeft om genen te activeren en celdood te voorkomen. De studie toonde ook aan dat microglia, de immuuncellen in de hersenen die belast zijn met “het buitenzetten van het afval” – het verwijderen van beschadigde neuronen – een belangrijke rol spelen bij mensen met de ziekte van Alzheimer.
Sommige van de nieuw ontdekte genen kunnen ervoor zorgen dat microglia minder efficiënt zijn, “wat de ziekte zou kunnen versnellen”, zei Williams.
Een andere belangrijke route, volgens de studie, omvat genen die verband houden met ontsteking. Het lichaam gebruikt ontstekingen als verdedigingsmechanisme om ziekteverwekkers te doden, maar het speelt ook een rol bij het verwijderen van beschadigde cellen.
Een van de eiwitten die opviel in de studie was tumornecrosefactor-alfa, die door het immuunsysteem wordt gemaakt om ontstekingen te reguleren. De studie vond een groep genen gekoppeld aan TNF, zoals het wordt genoemd. Hoewel de echte rol van de chemische stof is om de afweer van het lichaam samen te stellen om te vechten, is het ook een veroorzaker van veel auto-immuunziekten waarbij het lichaam zich tegen zichzelf keert, zoals reumatoïde artritis, artritis psoriatica, de ziekte van Crohn en type 1 diabetes.
Tijdens het onderzoek werden aanvullende complexe genetische interacties gevonden, die allemaal duidelijk maken dat “Alzheimer een multifactoriële ziekte is, bestaande uit verschillende ziekten, en iedereen heeft zijn eigen weg”, zei Isaacson.
“Artsen zeggen altijd: ‘Als je iemand met Alzheimer ziet, zie je iemand met Alzheimer'”, zei hij.
gemeenschappelijke oorzaak?
Het andere belangrijkste inzicht van de studie was dat hersenaandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, frontotemporale dementie, Lewy body-ziekte en amyotrofische laterale sclerose dezelfde onderliggende genetische basis kunnen hebben: “Over het algemeen kunnen deze gegevens de potentiële continuïteit tussen neurodegeneratieve ziekten onderstrepen”, aldus de studie.
Kilian Newtis, een neuroloog die gespecialiseerd is in het voorkomen van de ziekte van Alzheimer en Parkinson bij Weill Cornell Medicine en New York Presbyterian, zei.
“Dit bevestigt dat er mogelijk meer communicatie is tussen deze ziekteprocessen dan we eerder begrepen”, zei Newtis, die niet bij het onderzoek betrokken was.
“Jonge mensen kunnen een vergelijkbaar onderliggend genetisch risico hebben en kunnen bij de ene persoon leiden tot de ziekte van Parkinson en bij de andere tot de ziekte van Alzheimer,” zei ze. “Eigenlijk is het minder belangrijk. Het gaat erom te begrijpen dat dit is wat er mis gaat met hun lichaam, dus laten we vroeg beginnen en ons op dat pad richten.”
Door dit meer complete beeld van genetisch risico te creëren – dat in toekomstige studies moet worden verduidelijkt en geïdentificeerd – ontwikkelden de auteurs van het onderzoek ook een “nieuw scoresysteem om het risico van Alzheimer te voorspellen”, Tara Spears-Jones, adjunct-directeur van de Universiteit van Edinburgh’s Brain Sciences Discovery Center, aldus in een verklaring.
“Deze tool zal nuttig zijn voor onderzoekers, maar zal waarschijnlijk niet snel worden gebruikt voor mensen die niet deelnemen aan klinische onderzoeken”, zei Spiers-Jones, die niet bij het onderzoek betrokken was.
Klinische onderzoekers zoals Isaacson en Niotis weten dat een hulpmiddel als dit precies is wat patiënten die zich zorgen maken over hun hersengezondheid willen.
Mensen willen weten ‘Wat zijn mijn kansen?’ “Wat kan ik eraan doen?” zei Isaacson. “Niet vandaag, maar in de nabije toekomst zullen we in staat zijn om de kans op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer of een andere hersenaandoening nauwkeuriger te berekenen, en dat zal hulp bij zorgvuldig medisch en leefstijlmanagement.”
“Reisliefhebber. Onruststoker. Popcultuurfanaat. Kan niet typen met bokshandschoenen aan.”